Quy hoạch không gian biển “kích hoạt” Hải Phòng phát triển kinh tế biển bền vững

20/06/2022

TN&MTHải Phòng đã có hàng nghìn năm dựa vào thế biển để phát triển, mặc dù vậy, kinh tế biển của Hải Phòng mới chỉ dừng lại ở thác tiềm năng sẵn có. Do đó, Hải Phòng cần thêm chiến lược để mở lộ trình vươn ra biển lớn và quy hoạch không gian biển là một bệ phóng để phát triển xứng tầm.

Quy hoạch không gian biển “kích hoạt” Hải Phòng phát triển kinh tế biển bền vững

Ảnh minh họa

Quy hoạch không gian biển - biến lợi thế thành lợi ích

Hải Phòng có nhiều lợi thế về phát triển kinh tế biển và trên thực tế kinh tế biển chiếm tỷ trọng rất đáng kể trong cơ cấu kinh tế của thành phố và được xác định là thành phố cảng, trung tâm kinh tế, công nghiệp, thương mại, du lịch của vùng Duyên hải Bắc Bộ, là cửa chính ra biển của các tỉnh phía Bắc, là đầu mối giao thông quan trọng của miền Bắc và cả nước, là một trong các cực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và vùng ven biển cả nước.

Bên cạnh việc khai thác hiệu quả các “lợi thế tĩnh”, Hải Phòng cần chú trọng tạo ra các “lợi thế động” để khắc phục các “yếu thế” và để biến lợi thế thành lợi ích. Cụ thể: Tiếp tục tạo cơ chế mở và môi trường đầu tư thuận lợi để phát triển KT-XH biển; bảo toàn được nguồn vốn tự nhiên và văn hóa vốn có của thành phố để phát huy lợi thế tĩnh; BVMT biển và chủ động thích ứng với BĐKH và biến đổi đại dương; giảm phát thải và xử lý chất thải trên các khu vực đô thị, hải đảo và cảng; phát huy đầy đủ, có hiệu quả các nguồn lực bên trong, tranh thủ và thu hút mạnh các nguồn lực bên ngoài để xây dựng một nền kinh tế biển xanh.

Trên cơ sở các đặc trưng phân hóa lãnh thổ, có thể nhận thấy Hải Phòng hiện diện 7 “mảng” (đơn vị) không gian chủ yếu, trong đó có không gian đô thị Hải Phòng, không gian ven biển, không gian biển - đảo Cát Bà-Long Châu và không gian biển - đảo Bạch Long Vĩ. Mỗi đơn vị không gian và các hệ thống tài nguyên trong đó có tiềm năng và lợi thế khác nhau, nhưng có 3 thuộc tính cần phải tính đến khi hoạch định chiến lược phát triển (khai thác, sử dụng, quản lý) trong dài hạn của thành phố: Tính trội, tính đa dụng và tính liên kết; và khi tiếp cận hệ thống dựa vào hệ sinh thái cần phải được áp dụng trong quá trình tiến hành QHKGB.

Mảng không gian biển - đảo Cát Bà - Long Châu: Trong mảng không gian này có sự hiện diện độc đáo của cụm quần đảo đá vôi Cát Bà - Long Châu - Đầu Bê quy mô lớn, chứa đựng các giá trị toàn cầu và quốc gia. Đây là các hệ tự nhiên đa dụng, có tính trội khác với các mảng không gian còn lại của Hải Phòng, và là một bộ phận của chỉnh thể quần thể đảo đá vôi Hạ Long - Cát Bà với trên 2 nghìn đảo đá vôi lớn, nhỏ phân bố tập trung ở vịnh Bái Tử Long, vịnh Hạ Long, Cát Bà, vịnh Lan Hạ, Đầu Bê và Long Châu. Khi khai thác, sử dụng cần lưu ý đến tính liên kết mặc dù trên thực tế chỉnh thể này đã bị phân cắt bởi hai chủ thể hành chính là tỉnh Quảng Ninh và TP. Hải Phòng. Các tính chất vốn có nói trên của mảng không gian biển - đảo Cát Bà - Long Châu là tiền đề rất quan trọng để phát triển các ngành kinh tế xanh dựa vào bảo tồn, thích ứng với BĐKH và nước biển dâng. Bên cạnh hai ngành kinh tế đang phát triển hiện nay là nghề cá và du lịch, cần chú ý đầu tư phát triển nghề cá giải trí (đánh cá giải trí, câu cá giải trí, cá cảnh san hô); đa dạng hóa các loại hình du lịch như: du lịch lặn, du thuyền, tổ chức tuyến leo núi (thậm chí du lịch mạo hiểm); phát huy và tôn tạo các giá trị lịch sử, truyền thống, văn hóa và khảo cổ học tương xứng, đồng thời tăng cường các dịch vụ chất lượng cao phục vụ du lịch, nghề cá, giao thương.

Tạo dựng thêm “thương hiệu” cho mảng không gian biển - đảo Cát Bà - Long Châu qua việc: Tiếp tục đề nghị Chính phủ trình UNESCO công nhận mở rộng di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long với tên gọi mới “Di sản Thiên nhiên Thế giới vịnh Hạ Long - Cát Bà”, bao gồm quần thể đá vôi vịnh Bái Tử Long, vịnh Hạ Long, quần đảo Cát Bà, quần đảo đá vôi Long Châu, quần đảo đá vôi Đầu Bê; thiết lập mới “Công viên Địa chất toàn cầu” trong phạm vi quần thể đảo đá vôi nói trên; quản lý và sử dụng hiệu quả các giá trị bảo tồn đã được quốc tế, quốc gia vinh danh, như: Vườn Quốc gia Cát Bà, Khu dự trữ sinh quyển Cát Bà, Khu bảo tồn biển Cát Bà; xây dựng Bảo tàng Cát Bà, bao gồm cả tự nhiên và văn hóa, lịch sử; xây dựng một Khu thủy cung biển; xây dựng Khu tưởng niệm nơi Bác Hồ về thăm bà con ngư dân Cát Bà năm 1959 với một thông điệp biển đảo: “Biển bạc của ta do nhân dân ta làm chủ!”,...

Dải ven biển và hệ thống cảng - khu kinh tế ven biển: Dải ven biển Hải Phòng có nhiều lợi thế nhưng cũng chịu nhiều tác động trực tiếp từ các hoạt động phát triển của thành phố, và có một trong 5 cụm khu kinh tế ven biển (Đình Vũ - Cát Hải) được Chính phủ ưu tiên đầu tư đến năm 2020. Vấn đề sử dụng hợp lý dải ven biển Hải Phòng (khu vực phía Bắc Đồ Sơn) cho mục đích phát triển cảng phụ thuộc rất nhiều vào khả năng bảo toàn cấu trúc và chức năng ưu việt của một vùng cửa sông hình phễu Bạch Đằng mà cửa Nam Triệu đóng vai trò quyết định. Tuy nhiên, năm 1981, đập Đình Vũ (phía dưới kênh Đình Vũ) được xây đắp đã gây bồi lấp cửa sông Cấm - một trong những cửa luồng chính vào cảng Hải Phòng xưa, gây sa bồi nghiêm trọng đối với vùng cửa Nam Triệu (độ sâu hiện chỉ còn 2,7 m). Luồng chính vào cảng Hải Phòng hiện nay làm thay đổi toàn cảnh bức tranh phân bố phù sa trong diện rộng của vùng cửa sông hình phễu Bạch Đằng (từ Bắc Đồ Sơn đến Lạch Huyện). Điều này gây khó khăn cho tàu thuyền qua lại, đặc biệt là tàu trọng tải lớn, ảnh hưởng không nhỏ đến vai trò cảng chính nằm sâu trong thành phố.

Để giải quyết nhu cầu thực tế về cảng nước sâu, trong khi vẫn bảo tồn được cấu trúc vốn có của các vùng cửa sông cần phải chú ý đến hướng động lực chủ đạo của dòng thủy triều và mức độ cố kết “yếu” của các cồn, bờ cát ven sông để phát huy được khả năng tự làm sạch luồng và tránh làm “trụt cát” hai bờ lấp luồng trong quá trình khai thác, sử dụng. Ngoài ra, để bảo đảm cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện tương lai không gây ra các tác động môi trường đến các khu biển, đảo lân cận được đánh giá là giàu giá trị bảo tồn, cần tiến hành lập hồ sơ trình Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) công nhận vùng nước của cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện và biển phía ngoài thành Khu vực biển đặc biệt nhạy cảm (PSSA) để được hưởng chế độ quản lý nghiêm ngặt hơn theo Công ước MARPOL.

Dải ven biển và phát triển đô thị: Không gian đô thị Hải Phòng có một hướng mở rộng về phía biển - quận Đồ Sơn. Do đó, ngoài các tuyến đường trục nối với trung tâm thành phố, cần chú ý xây dựng tuyến đường ven biển hiện đại trên cơ sở bảo đảm các không gian công cộng ven biển. Đồng thời, để ứng phó thiên tai và nước biển dâng, nên tạo hành lang an toàn giữa đất và biển (thường là đới gian triều) cho phát triển dài hạn, không quy hoạch xây dựng các khu dân cư, các khu kinh tế và công nghiệp sát bờ biển với mật độ cao.

Đô thị Hải Phòng nằm ở vùng đất ven biển có nhiều sông, lạch uốn khúc mạnh trước khi đổ ra biển, trong quá trình quy hoạch phát triển đô thị cần tận dụng tính trội này. Hệ thống sông, lạch sẽ không chỉ làm đẹp cho đô thị Hải Phòng mà còn tạo ra yếu tố tiểu khí hậu. Cùng với đó, những cây cầu đẹp sẽ trở thành nét đẹp cho kiến trúc đô thị ven biển, hình thành những công trình văn hóa và là điểm đến của du khách. Hình mẫu quy hoạch của thành phố Saint-Peterburg (Liên bang Nga) và những cây cầu làm thay đổi bộ mặt của đô thị Đà Nẵng ở nước ta là những kinh nghiệm thực tế rất đáng học tập.

Tạo đà phát triển kinh tế bền vững

Mới đây, đề án không gian biển của thành phố tích hợp đề án Quy hoạch chung xây dựng thành phố đến năm 2035 tầm nhìn đến năm nhìn 2050. Theo đó, không gian biển của thành phố được tổ chức lại theo nguyên tắc tăng cường tính liên kết giữa không gian nội đô với không gian ven biển, với các cụm đảo và biển. Trong đó, không gian ven biển là vùng kinh tế động lực, sử dụng hợp lý hệ thống sông là điểm nhấn của nội đô thành phố, giá trị quốc gia và toàn cầu của quần thể đảo đá vôi Cát Bà-Long Châu phải được bảo vệ và bảo tồn. Đặc biệt, quy hoạch dự báo nhu cầu phát triển và xác lập được những công trình hạ tầng kỹ thuật để bảo đảm khai thác, sử dụng tài nguyên biển đảo bền vững, giải quyết hiệu quả cao những mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế với BVMT. Việc thực hiện phát triển theo quy hoạch cho những kết quả bước đầu.

Bên cạnh đó, để bảo đảm khai thác tài nguyên biển một cách bền vững, việc phát triển kinh tế biển cần ưu tiên lựa chọn những ngành, nghề có hiệu quả KT-XH cao, ít chất thải và thân thiện với môi trường; khuyến khích ứng dụng KHCN biển trong các hoạt động sản xuất, để hình thành hệ thống các sản phẩm chủ lực có tầm chiến lược, có sức cạnh tranh cao. Cụ thể như: Công nghệ sinh học biển, kinh doanh dịch vụ cảng, vận tải biển, logistics; thương mại (quá cảnh, chuyển khẩu, tạm nhập tái xuất, ủy thác, kho bãi); du lịch sinh thái biển và nghỉ dưỡng cao cấp.

NGUYỄN PHÚC

Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng

Gửi Bình Luận

code

Tin liên quan

Tin tức

Nhật Bản triển khai mô hình sản xuất sắn tuần hoàn đầu tiên tại Việt Nam

Tân Trưởng đại diện FAO tại Việt Nam: 'Vì Việt Nam, với Việt Nam và từ Việt Nam'

Phát huy vai trò nòng cốt trong quy hoạch và bảo vệ tài nguyên nước

Khẩn trương hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho đường sắt tốc độ cao

Nông nghiệp

Người mang lại giá trị sản phẩm chè Tân Cương, Thái Nguyên

Kết quả hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo Dự án 5

Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp cùng FAO tổ chức Diễn đàn trao đổi kinh nghiệm cấp cao giữa các khu vực về mô hình OCOP

Tăng sức cạnh tranh cho nông sản mùa vụ

Tài nguyên

Khát vọng quốc gia biển

Quản lý tài nguyên khoáng sản tại Hà Tĩnh: Thực trạng và giải pháp tháo gỡ từ thực tiễn, chính sách

Điện Biên: Kỳ vọng đổi mới từ Luật Địa chất - Khoáng sản năm 2024

Lạng Sơn siết chặt quản lý khoáng sản: Từ thực tiễn địa phương đến kỳ vọng Luật mới

Môi trường

Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp UNDP ra mắt cơ chế chính sách đa bên chống ô nhiễm nhựa

Thúc đẩy hành động từ dữ liệu: Hướng tiếp cận mới cho quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam

Quảng Ninh: Nhiều kết quả nổi bật trong bảo vệ rừng và phát triển lâm nghiệp bền vững

Khánh Hòa: Nhóm Môi trường xanh Đại Lãnh cùng nhau dọn rác, giữ màu xanh cùng biển

Video

Giải pháp kiểm soát nguồn gây ô nhiễm môi trường ở các thành phố lớn

Nâng cao chất lượng nội dung và điểm số khoa học trên Tạp chí in Tài nguyên và Môi trường

Nâng cao công tác quản lý nhà nước về môi trường và hỗ trợ các doanh nghiệp

Phụ nữ tiên phong trong phát triển kinh tế tuần hoàn

Khoa học

PGS.TS Nguyễn Văn Chiều: Hun đúc bản lĩnh chính trị - Thắp lửa nghiên cứu - Kiến tạo thế hệ trí thức mới cùng tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW

Tạo nguyên liệu, nhiên liệu từ rác thải tại chợ Dĩnh Kế, phường Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh

Nghiên cứu cơ bản làm nền tảng khoa học vững chắc cho phòng chống thiên tai

5 Luật mới định hình tương lai khoa học công nghệ Việt Nam

Chính sách

Công tác đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP được chia thành 02 cấp

Kiện toàn chức năng thanh tra ngành nông nghiệp và môi trường

Tiêu chí xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh

Quy định về việc lập nhiệm vụ quy hoạch đô thị và nông thôn

Phát triển

Đắk Lắk: Du lịch biển rừng, hội tụ giao thoa hướng tới phát triển kinh tế sau sát nhập

Phía sau vết dầu loang: Hành trình trả ơn thiên nhiên của ông Phạm Văn Sơn

Tổ chức FAO khuyến nghị Việt Nam trao công nghệ AI tận tay nhà nông

Động lực tăng trưởng mới

Diễn đàn

Thời tiết ngày 10/7: Bắc Bộ và Thanh Hóa mưa rào và dông, cục bộ mưa rất to

Thời tiết ngày 9/7: Đông Bắc Bộ, Thanh Hóa - Đà Nẵng, Quảng Ngãi - Đắk Lắk, Khánh Hòa nắng nóng

Thời tiết ngày 8/7: Vùng núi Bắc Bộ, Cao nguyên Trung Bộ và Nam Bộ cục bộ mưa to

Thời tiết ngày 7/7: Bắc Bộ Bắc Bộ nhiệt độ tăng nhẹ, có nơi nắng nóng, chiều tối mưa dông